एनसीईआरटीच्या पाठ्यपुस्तकांतून मुघल, दिल्ली सल्तनतचे संदर्भ हटविले
नवी दिल्ली: राष्ट्रीय शैक्षणिक संशोधन आणि प्रशिक्षण परिषदेने (एनसीईआरटी) इयत्ता सातवीच्या समाजशास्त्र या विषयाच्या पाठ्यपुस्तकात मोठा बदल केला आहे. या पुस्तकातून मुघल आणि दिल्ली सल्तनत या कालखंडांवरील सर्व संदर्भ हटविण्यात आले आहेत. त्याऐवजी आता प्राचीन भारतीय राजवंश, ‘पवित्र भूभाग’ (Sacred Geography) आणि महाकुंभ यांसारख्या विषयांचा समावेश करण्यात आला आहे.
नवीन शैक्षणिक धोरण (NEP) आणि शालेय शिक्षणासाठी राष्ट्रीय अभ्यासक्रम आराखडा (NCFSE) 2023 नुसार हे बदल करण्यात आले आहेत. या बदलांचा उद्देश भारतीय परंपरा, ज्ञान प्रणाली आणि स्थानिक संदर्भ यांना शालेय अभ्यासक्रमात अधिक महत्त्व देणे हा आहे, असे एनसीईआरटी अधिकाऱ्यांनी सांगितले.
काय बदलले?
- इयत्ता सातवीच्या इतिहासाच्या पुस्तकात यापूर्वी दिल्ली सल्तनत आणि मुघल साम्राज्याबद्दल माहिती दिली जात होती. आता हे दोन्ही भाग पूर्णपणे वगळण्यात आले आहेत.
- पुस्तकात आता मौर्य साम्राज्य, सम्राट अशोक आणि प्राचीन भारतातील राजकीय परिस्थिती यावर अधिक भर देण्यात आला आहे. शुंग, सातवाहन, चेदी, चोल, पांड्य आणि चेर यांसारख्या प्राचीन राजघराण्यांची माहिती दिली आहे.
- ‘कशी भूमी बनते पवित्र’ (How the Land Becomes Sacred) नावाचा एक नवीन अध्याय समाविष्ट करण्यात आला आहे. यात भारतातील विविध धर्मस्थळे, तीर्थयात्रा आणि पवित्र भूभागांची माहिती देण्यात आली आहे.
- प्रयागराज येथे नुकत्याच झालेल्या महाकुंभाचा उल्लेखही पुस्तकात आहे, ज्यात सुमारे ६६ कोटी लोकांनी भाग घेतला होता, असे नमूद केले आहे.
- ‘मेक इन इंडिया’ आणि ‘बेटी बचाओ, बेटी पढाओ’ यांसारख्या सरकारी योजनांचाही पुस्तकात समावेश करण्यात आला आहे.
एनसीईआरटीच्या या निर्णयावर काही इतिहासकार आणि शिक्षणतज्ज्ञांनी नाराजी व्यक्त केली आहे. इतिहासातील महत्त्वाचा भाग वगळल्याने विद्यार्थ्यांचे ज्ञान अपूर्ण राहू शकते, असे त्यांचे मत आहे. तर, एनसीईआरटीचे म्हणणे आहे की, अभ्यासक्रमाचा भार कमी करणे आणि भारतीय ज्ञान परंपरेला अधिक महत्त्व देणे हा या बदलांचा उद्देश आहे.
आगामी काळात इतर वर्गांच्या पाठ्यपुस्तकांमध्येही असे बदल होण्याची शक्यता आहे. या बदलांमुळे शालेय शिक्षण आणि विद्यार्थ्यांच्या ज्ञानावर काय परिणाम होतो, हे पाहणे महत्त्वाचे असेल.
