नेपाळमधील राजकीय अस्थिरता आणि नवीन समीकरणांचा उदय: ओलींच्या नेतृत्वाखालील सरकारला मोठे आव्हान?

पुष्प कमल दहल ‘प्रचंड’ यांचा वाढता प्रभाव आणि माओवादी केंद्राच्या रणनीतीची पडताळणी

नेपाळमध्ये सध्याच्या काळात राजकीय वर्तुळात मोठ्या घडामोडी सुरू आहेत. अलीकडच्या काही महिन्यांत नेपाळी राजकारणात प्रचंड उलथापालथ झाली आहे, ज्यामुळे पंतप्रधान के.पी. शर्मा ओली यांच्या नेतृत्वाखालील सरकारसमोर मोठे प्रश्नचिन्ह उभे राहिले आहे. या घडामोडींचा प्रमुख केंद्रबिंदू म्हणजे नेपाळ कम्युनिस्ट पार्टी (माओवादी केंद्र) चे अध्यक्ष पुष्प कमल दहल ‘प्रचंड’ यांचा वाढता राजकीय प्रभाव आणि त्यांनी घेतलेल्या महत्त्वपूर्ण भूमिका.

प्रमुख घडामोडींचा तपशील

माओवादी केंद्राची निर्णायक भूमिका:

नेपाळमध्ये सरकार स्थापनेसाठी आणि ते टिकवण्यासाठी माओवादी केंद्राची भूमिका नेहमीच निर्णायक राहिली आहे. गेल्या निवडणुकीनंतर, ‘प्रचंड’ यांच्या नेतृत्वाखालील माओवादी केंद्राने के.पी. शर्मा ओली यांच्या नेतृत्वाखालील सीपीएन-यूएमएल (कम्युनिस्ट पार्टी ऑफ नेपाळ – युनिफाइड मार्क्सिस्ट-लेनिनिस्ट) सोबत आघाडी केली. या आघाडीमुळे ओली पंतप्रधान झाले, परंतु ‘प्रचंड’ आणि ओली यांच्यातील सत्तावाटपाचा वाद नेहमीच चर्चेत राहिला. ‘प्रचंड’ यांनी अनेकदा पंतप्रधानपदाची मागणी केली, ज्यामुळे दोन्ही पक्षांमध्ये तणाव निर्माण झाला.

सरकारवरील विश्वासार्हतेचे संकट:

काही दिवसांपूर्वी नेपाळी काँग्रेस आणि इतर विरोधी पक्षांनी ओली सरकारच्या धोरणांवर प्रश्नचिन्ह उपस्थित केले. भ्रष्टाचार, आर्थिक व्यवस्थापनातील अपयश आणि परराष्ट्र धोरणांमधील असंतुलन यांसारख्या मुद्द्यांवरून सरकारवर टीका झाली. या परिस्थितीचा फायदा घेऊन ‘प्रचंड’ यांनी विरोधकांसोबत अधिक समन्वय साधण्यास सुरुवात केली. यामुळे ओली सरकार कमकुवत होत गेले आणि त्यांच्या विरोधात अविश्वास प्रस्तावाची शक्यता निर्माण झाली.

नवीन राजकीय समीकरणे

सध्या नेपाळी राजकारणात नवीन आघाडीची चर्चा जोर धरत आहे. नेपाळी काँग्रेस, माओवादी केंद्र आणि काही लहान पक्ष एकत्र येऊन नवीन सरकार स्थापन करण्याच्या तयारीत असल्याचे वृत्त आहे. जर हे घडले तर, ‘प्रचंड’ हे पुन्हा एकदा पंतप्रधानपदाचे दावेदार बनू शकतात. या संभाव्य आघाडीमुळे नेपाळच्या पुढील राजकीय वाटचालीस कलाटणी मिळण्याची शक्यता आहे. यामागे ‘प्रचंड’ यांची दूरदृष्टी आणि राजकीय चातुर्य असल्याचे मानले जात आहे.

चीन आणि भारताची भूमिका

नेपाळच्या राजकीय घडामोडींमध्ये नेहमीच भारत आणि चीनची भूमिका महत्त्वाची असते. के.पी. शर्मा ओली हे चीन समर्थक मानले जातात, तर ‘प्रचंड’ यांचा दोन्ही देशांशी समतोल साधण्याचा प्रयत्न असतो. सध्याच्या परिस्थितीत नेपाळमधील राजकीय अस्थिरता भारत आणि चीन या दोन्ही देशांसाठी चिंताजनक आहे. भारत आणि चीन दोघेही नेपाळमध्ये आपला प्रभाव वाढवण्याचा प्रयत्न करतात, आणि नेपाळच्या राजकारणातील प्रत्येक बदलावर दोन्ही देशांचे लक्ष असते.

पुढील मार्ग

नेपाळमधील ही राजकीय उलथापालथ केवळ सत्तासंघर्ष नसून, तेथील लोकशाहीची कसोटी आहे. येणाऱ्या काळात नेपाळी काँग्रेस आणि माओवादी केंद्र यांच्यातील आघाडी मूर्त स्वरूप घेईल का, आणि जर त्यांनी सरकार स्थापन केले तर ते किती काळ टिकेल, हे पाहणे महत्त्वाचे ठरेल. या घडामोडी नेपाळच्या राजकीय भविष्यावर मोठा प्रभाव पाडतील आणि तेथे एक नवीन राजकीय अध्याय सुरू होईल, अशी शक्यता आहे.

© 2025 मॅक्स मंथन डेली न्यूज. सर्व हक्क राखीव.