महात्मा बसवेश्वर आणि संत तुकडोजी महाराज: आधुनिक लोकशाहीचे प्रेरणास्रोत!
पिंपरी-चिंचवड शहराने नुकतीच महात्मा बसवेश्वर महाराज आणि संत तुकडोजी महाराज यांच्या जयंतीनिमित्त आदराने स्मरण केले. पिंपरी चिंचवड महानगरपालिकेच्या वतीने आयोजित कार्यक्रमात या दोन महान संतांच्या कार्याचा आणि विचारांचा गौरव करण्यात आला. उपआयुक्त अण्णा बोदडे यांनी याप्रसंगी व्यक्त केलेले विचार अत्यंत महत्त्वाचे आणि आजच्या परिस्थितीत दिशादर्शक आहेत.
अण्णा बोदडे म्हणाले की, महात्मा बसवेश्वर महाराजांनी आपल्या कार्यामुळे समाजातील सर्व स्तरांतील लोकांना समान अधिकार दिले. त्यांनी लोकांना त्यांच्या हक्कांसाठी लढण्यास शिकवले आणि शिक्षणाच्या माध्यमातून सामाजिक जाणीव जागृत केली. समाजातील उपेक्षित आणि दुर्बळ घटकांना मदत करण्यासाठी त्यांनी अनेक सामाजिक उपक्रम सुरू केले. त्यांच्या व्यापक विचारांमध्ये आधुनिक लोकशाहीची कल्पना स्पष्टपणे दिसून येते.
दुसरीकडे, थोर संत तुकडोजी महाराज यांनी आपले संपूर्ण जीवन समाजातल्या सर्व घटकांतील लोकांचा उद्धार कसा होईल यासाठी समर्पित केले. ग्रामोन्नती आणि ग्रामकल्याण हे त्यांच्या कार्याचे केंद्रबिंदू होते आणि त्यांचे प्रयत्न आजही आपल्याला प्रेरणा देतात, असेही अण्णा बोदडे यांनी नमूद केले.
या महान संतांच्या जयंतीनिमित्त पिंपरी चिंचवड महानगरपालिकेने विविध कार्यक्रमांचे आयोजन केले होते. शहर अभियंता मकरंद निकम आणि उपआयुक्त अण्णा बोदडे यांनी त्यांच्या प्रतिमांना पुष्पहार अर्पण करून अभिवादन केले. निगडी येथेही महात्मा बसवेश्वर महाराजांच्या पुतळ्यास आदरांजली वाहण्यात आली. याप्रसंगी माजी नगरसेवक नारायण बहिरवाडे, जनता संपर्क अधिकारी प्रफुल्ल पुराणिक, सामाजिक कार्यकर्ते उमाकांत शेटे, अण्णा बिरादार, दत्ता बहिरवाडे, राजेद्र घावटे, बसवराज कुल्लाले, चंद्रशेखर दलाल, शिवाजी साखरे, हेमंत हरहरे, विजयकुमार स्वामी आणि दानिश निमशेट्टी यांच्यासह अनेक नागरिक उपस्थित होते.
पिंपरी चिंचवड महानगरपालिकेच्या वतीने तसेच महात्मा बसवेश्वर पुतळा समितीच्या सहकार्याने जगतज्योती महात्मा बसवेश्वर विचार प्रबोधन पर्वाचे आयोजन करण्यात आले होते. यात व्याख्याने, भजन, वक्तृत्व स्पर्धा, पिंपरी साहित्य मंच आयोजित कवी संमेलन, महिलांसाठी सांस्कृतिक कार्यक्रम, रक्तदान शिबीर, वृक्षारोपण आणि भव्य बसवेश्वर रॅली यांसारख्या विविध उपक्रमांचा समावेश होता. प्रा. संजय कळमकर यांचे ‘जगण्याच्या आनंदी वाटा’ या विषयावर आणि डॉ. श्रीपाल सबनीस यांचे ‘महात्मा बसवेश्वर व भारतीय लोकशाही’ या विषयावर अत्यंत महत्त्वपूर्ण विचार मांडले. तसेच, ह.भ.प. श्री लक्ष्मण महाराज राजगुरू यांचा ‘मानवी जीवनाचे सत्य’ या विषयावर भारुडाचा कार्यक्रम सादर झाला, ज्याला नागरिकांचा उत्स्फूर्त प्रतिसाद लाभला.
ज्येष्ठ विचारवंत डॉ. श्रीपाल सबनीस यांनी ‘महात्मा बसवेश्वर व भारतीय लोकशाही’ या विषयावर बोलताना सांगितले की, महात्मा बसवेश्वर यांनी समाजात सामाजिक समानता, न्याय, लोकशाही आणि लोकसहभाग यांसारख्या उदात्त मूल्यांचा प्रचार आणि प्रसार केला. त्यांनी वर्णव्यवस्थेला विरोध करून सर्वसामान्य जनतेला समान अधिकार मिळवून देण्याचा प्रयत्न केला. त्यांच्या महत्त्वपूर्ण कार्यामुळे भारतीय लोकशाहीची मूळे अधिक मजबूत झाली आहेत आणि म्हणूनच आजही त्यांच्या विचारांचा आदर्श घेणे गरजेचे आहे.
थोडक्यात सांगायचे झाल्यास, महात्मा बसवेश्वर आणि संत तुकडोजी महाराज यांचे विचार आजही आपल्याला सामाजिक समता, लोकशाही आणि ग्रामविकासाच्या मार्गावर चालण्यास प्रेरणा देत आहेत. पिंपरी चिंचवड महानगरपालिकेने या दोन महान संतांना आदरांजली वाहून त्यांच्या कार्याचा गौरव करणे, हे निश्चितच प्रेरणादायी आहे.
